Toàn cảnh Phiên họp. Ảnh: quochoi.vn
Chưa xem xét cơ chế thí điểm xử lý kiến nghị của các địa phương liên quan đến thực hiện các kết luận kiểm toán của Kiểm toán nhà nước
Trình bày tờ trình về dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG, Thứ trưởng Bố Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, tại Nghị quyết số 108/2023/QH15 ngày 29/11/2023, Quốc hội giao Chính phủ đề xuất cơ chế thí điểm xử lý một số kiến nghị của địa phương liên quan đến thực hiện kết luận kiểm toán của Kiểm toán nhà nước đối với việc thu hồi kinh phí, hoàn trả ngân sách nhà nước trong triển khai thực hiện các CTMTQG.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Bố Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương, hiện tại Chính phủ và các bộ, ngành chưa nhận được đề xuất, kiến nghị của các địa phương liên quan đến thực hiện kết luận kiểm toán của Kiểm toán nhà nước. Do vậy, chưa có đầy đủ cơ sở để tổng hợp, đề xuất cơ chế đặc thù, thí điểm xử lý các vấn đề liên quan đến thực hiện kết luận kiểm toán của Kiểm toán nhà nước ngay tại Hồ sơ trình Quốc hội tại Kỳ họp tháng 1 năm 2024.
Qua đánh giá kết quả thực hiện giai đoạn 2021 - 2023, một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả giải ngân vốn sự nghiệp của các CTMTQG đạt thấp do cơ chế giao chi thường xuyên ngân sách trung ương cho các địa phương chi tiết đến dự án thành phần, lĩnh vực chi nhưng không có cơ chế cho các địa phương được thực hiện điều chỉnh, dự toán kế hoạch (đặc biệt là điều chỉnh vốn được kéo dài).
Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc này của các địa phương, Chính phủ đề xuất Quốc hội thông qua cơ chế đặc thù chưa được quy định tại Luật Ngân sách nhà nước để tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân vốn các CTMTQG.
Cũng theo Thứ trưởng Trần Quốc Phương, qua rà soát, nội dung kết luận xử lý tài chính đối với từng CTMTQG của Kiểm toán nhà nước tập trung vào xử lý các khoản chi đã chi sai đối tượng, hoặc chi sai nội dung của từng chương trình đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; các khoản chi không rõ nhiệm vụ, hoặc không gắn với nhiệm vụ; các khoản chi chưa thực hiện, bị hủy dự toán, cần nộp trả ngân sách trung ương theo quy định; các khoản chi nộp thuế giá trị gia tăng đã được giảm theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội; các khoản chi của ngân sách địa phương. Do vậy, Chính phủ chưa có cơ sở để đề xuất cơ chế đặc thù, khác quy định của pháp luật hiện hành để xử lý các kiến nghị của Kiểm toán nhà nước.
Thứ trưởng Bố Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, để có đầy đủ cơ sở xây dựng, đề xuất giải pháp khả thi, đảm bảo kỷ luật kỷ cương trong quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, Chính phủ kiến nghị chưa báo cáo Quốc hội xem xét cơ chế thí điểm xử lý kiến nghị của các địa phương liên quan đến thực hiện các kết luận kiểm toán của Kiểm toán nhà nước tại Kỳ họp tháng 01/2024.
Sau khi tổng hợp đề xuất, kiến nghị của các địa phương, Chính phủ sẽ báo cáo Quốc hội về tình hình thực hiện kết luận kiểm toán của Kiểm toán nhà nước về 03 CTMTQG và đề xuất các giải pháp, cơ chế, chính sách xử lý các vấn đề vướng mắc trong thực hiện kết luận kiểm toán của Kiểm toán nhà nước (nếu có) tại Kỳ họp Quốc hội gần nhất.
Trên cơ sở các nội dung báo cáo nêu trên, Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết nghị thông qua Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG
.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng phát biểu tại Phiên họp. Ảnh: quochoi.vn
Cần bổ sung quy định nguyên tắc tỷ lệ phân bổ nhất định dành cho đầu tư cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất và an sinh xã hội trong các Chương trình MTQG
Trình bày Báo cáo thẩm tra tại phiên họp, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê K’đăm cho biết, trên cơ sở hồ sơ Tờ trình số 686/TTr-CP ngày 08/12/2023 của Chính phủ về dự thảo “Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG” , Hội đồng Dân tộc đã gửi hồ sơ xin ý kiến các cơ quan của Quốc hội và tổ chức họp mở rộng để thẩm tra.
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê K’đăm cho biết, Hồ sơ dự thảo Nghị quyết thí điểm trình Quốc hội Chính phủ chuẩn bị cơ bản đầy đủ thành phần theo quy định tại Khoản 3 Điều 148 của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Vì vậy, hồ sơ đủ điều kiện để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét.
Hội đồng Dân tộc thống nhất với sự cần thiết trong tờ trình của Chính phủ, việc ban hành cơ chế, chính sách đặc thù là xuất phát từ thực tiễn để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các CTMTQG và thực hiện khoản 2, Điều 2, Nghị quyết số 108/2023/QH15 ngày 29 tháng 11 năm 2023 của Quốc hội về giám sát chuyên đề về các CTMTQG.
Về tên gọi của Nghị quyết, đa số ý kiến Hội đồng Dân tộc đề xuất tên là “Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù thực hiện các CTMTQG”. Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê K’đăm cho biết, tên gọi này ngắn gọn hơn nhưng nội hàm nội dung rộng hơn, không xác định rõ mục tiêu, thời hạn của các chính sách...
Về phạm vi điều chỉnh, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê K’đăm cho rằng, phạm vi điều chỉnh nên là: “Nghị quyết này quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các CTMTQG”.
Về các cơ chế, chính sách đặc thù trong thực hiện các CTMTQG quy định tại Điều 4, tại khoản 1 của Điều này, Hội đồng Dân tộc cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ tại điểm a, b và c, nhưng đề nghị Chính phủ cần làm rõ việc xác định bảo đảm tổng nguồn là căn cứ quan trọng để các địa phương có sơ sở thực hiện.
Tại khoản 2, về điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước, kế hoạch đầu tư vốn hằng năm, Hội đồng Dân tộc tán thành với điểm a khoản này và cho rằng: Chính sách này sẽ tạo cơ chế thuận lợi cho địa phương được phép quyết định điều chỉnh, dự toán kế hoạch đầu tư công đã được Thủ tướng Chính phủ giao trong các năm 2021, 2022, 2023 kéo dài sang thực hiện năm 2024.
Tại điểm b, Hội đồng Dân tộc cơ bản thống nhất với dự thảo, ngoài ra đề nghị Chính phủ bổ sung, viết rõ hơn: “căn cứ vào tình hình thực tiễn địa phương được phép điều chỉnh, phân bổ lại dự toán, kế hoạch vốn từ năm 2021, 2022, 2023 được kéo dài sang năm 2024, mà không nhất thiết căn cứ vào kế hoạch, danh mục dự án đã được duyệt trước đây”.
Để tránh tùy tiện trong phân bổ lại ở các địa phương, cần bổ sung quy định nguyên tắc tỷ lệ phân bổ nhất định dành cho đầu tư cơ sở hạ tầng, các hoạt động phát triển sản xuất và an sinh xã hội khác (ví dụ tỷ lệ 50%/50%). Quy định này sẽ kiểm soát bảo đảm CTMTQG đi đúng nguyên tắc, công bằng giữa các địa phương.
Tại khoản 3, về ban hành quy định trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án phát triển sản xuất, Hội đồng Dân tộc thống nhất với dự thảo và một số ý kiến tham gia thẩm tra là giao Ủy ban nhân dân tỉnh: (1) Quyết định trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án phát triển sản xuất đối với các địa phương chưa có nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh về vấn đề này; (2) Điều chỉnh trình tự, thủ tục, tiêu chí, mẫu hồ sơ lựa chọn dự án phát triển sản xuất đối với các địa phương đã ban hành nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh về vấn đề này và báo cáo Hội đồng nhân dân cùng cấp tại kỳ họp gần nhất. Việc ban hành chính sách này sẽ tạo sự chủ động, linh hoạt cho địa phương trong việc ban hành và điều chỉnh trình tự, thủ tục, mẫu hồ sơ.
Liên quan đến giải trình các nội dung liên quan đến kết luận kiểm toán, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê K’đăm cho biết, đây là nội dung tại Nghị quyết số 108/2023/QH15, Quốc hội giao Chính phủ đề xuất cơ chế thí điểm xử lý một số kiến nghị của địa phương liên quan đến thực hiện kết luận kiểm toán của Kiểm toán nhà nước... Tại Tờ trình này, Chính phủ báo cáo chưa nhận được đề xuất của các địa phương nên chưa có cơ sở để tổng hợp, đề xuất cơ chế đặc thù về nội dung này. Hội đồng Dân tộc, thống nhất với một số ý kiến tham gia thẩm tra và đề xuất của Chỉnh phủ, cần tiếp tục rà soát, thận trọng, khi chưa đầy đủ cơ sở thì chưa đề xuất cơ chế, xử lý nội dung này.
Tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng đề nghị Chính phủ tiếp tục theo dõi, phối hợp với KTNN đề nghị các địa phương báo cáo, làm rõ và có đề xuất phương án xử lý đối với các vấn đề vướng mắc trong thực hiện kết luận kiểm toán của KTNN đối với các CTMTQG. Trong trường hợp cần thiết, Chính phủ có thể báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7, Kỳ họp thứ 8, để tránh tiếp tục phát sinh các khó khăn, vướng mắc trong triển khai nội dung này, trong thời gian tới.
Hà Linh