(kiemtoannn.gov.vn) - Thực hiện chương trình giám sát chuyên đề "Việc thực hiện chính sách pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng xây dựng - Kinh doanh - Chuyển giao (BOT)”của Quốc hội khóa XIV, ngày 21/2/2017, tại Nhà Quốc hội, Đoàn giám sát của Quốc hội đã làm việc với Kiểm toán nhà nước (KTNN) để nghe báo cáo kết quả kiểm toán về việc thực hiện chính sách pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng xây dựng- kinh doanh- chuyển giao (BOT). Chủ trì buổi làm việc có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Đức Kiên và Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Nguyễn Quang Thành.
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Nguyễn Quang Thành trình bày báo cáo tại buổi làm việc
Trình bày báo cáo, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Nguyễn Quang Thành cho biết, trong giai đoạn từ năm 2011- 2016, KTNN đã tiến hành kiểm toán 27 dự án đầu tư công trình xây dựng giao thông theo hình thức BOT. Kết quả kiểm toán cho thấy việc ban hành chính sách pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng BOT được khuyến khích kêu gọi, không ít nguồn vốn xã hội hóa thông qua mô hình hợp tác giữa nhà nước và tư nhân trong đầu tư công để phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế là một chủ trương đúng đắn, mang lại nhiều lợi ích về phát triển kinh tế- xã hội, góp phần phát triển kinh tế vĩ mô, giảm nợ công, kích cầu sản xuất trong nước. Tuy nhiên khi triển khai thực hiện việc đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT còn nhiều vướng mắc, hạn chế.
Về hệ thống văn bản quản lý và hướng dẫn đầu tư các công trình BOT, qua kiểm toán cho thấy, việc quản lý các dự án theo hợp đồng BOT chưa được quy định tập trung mà đang chịu sự quản lý của nhiều văn bản nên thiếu đồng bộ, có sự xung đột, chồng chéo. Nhiều quy định còn chung chung, chưa cụ thể đã tạo ra khoảng trống pháp luật gây thất thoát, lãng phí, phát sinh; do việc quản lý nhà nước được giao cho nhiều cơ quan thực hiện và thiếu các chế tài quản lý, giám sát cho nên tính hiệu lực trong tổ chức thực hiện chưa cao, nhất là việc thực thi các kết quả kiểm toán, thanh tra.
Về thực trạng đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT, KTNN chỉ rõ một số hạn chế, tồn tại trong quá trình triển khai thực hiện: Chất lượng công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án đầu tư chưa cao; công tác lựa chọn nhà thầu chủ yếu là chỉ định thầu hoặc nhà đầu tư tự thực hiện; công tác thiết kế kỹ thuật tại nhiều dự án chưa phù hợp với tiêu chuẩn; công tác quản lý chất lượng chưa phù hợp với quy định của pháp luật; công tác nghiệm thu, giám sát, quản lý chất lượng thi công tại một số dự án còn chưa chặt chẽ; công tác quản lý chi phí đầu tư còn tồn tại nhiều sai sót về khối lượng, định mức, đơn giá; việc xác định tổng vốn đầu tư của các dự án còn chưa hợp lý; thời hạn thu phí còn nhiều bất cập về thời gian thu và vị trí các trạm thu; công tác quản lý trong qúa trình vận hành khai thác chưa có cơ chế kiểm tra, kiểm soát việc thu phí để xác định lưu lượng giao thông thực tế qua trạm thu phí…
Trên cơ sở những hạn chế, bất cập đã nêu, KTNN đã đưa ra một số đề xuất, kiến nghị đối với Chính phủ và các Bộ, ngành có liên quan.
Đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách liên quan đến đầu tư các công trình BOT, nhất là các kẽ hở đã được phát hiện qua công tác kiểm tra kiểm toán; áp dụng việc đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT đối với các tuyến đường mới, các tuyền đường không phải đường độc đạo để người dân có quyền lựa chọn, nâng cao hiệu quả đầu tư theo hình thức BOT; thực hiện tiến hành đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư theo đúng quy định của pháp luật nhằm tăng tính cạnh tranh, mang lại hiệu quả cho dự án.
Đối với các Bộ, ngành có liên quan như Bộ Giao thông vận tải, Bộ kế hoạch đầu tư, Bộ Tài chính… cần chủ động hơn nữa trong việc ban hành các quy định cụ thể về hướng dẫn việc đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT; đồng thời các Bộ cũng cần có sự phối kết hợp chặt chẽ với nhau trong việc kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện, triển khai xây dựng và áp dụng khai thác các công trình theo hình thức trên để đảm bảo được tính hiệu quả như yêu cầu đã đặt ra.
Chương trình làm việc giữa Đoàn giám sát của UBTVQH với KTNN là một trong những nội dung triển khai nhiệm vụ năm 2017 của Đoàn.
Quốc hội sẽ giám sát các dự án BOT trên cả nước qua công tác thu thập các báo cáo của các Bộ, ngành và địa phương
Đây là lần đầu tiên Quốc hội thành lập đoàn giám sát chuyên đề BOT giao thông (Nghị quyết số 321/2016/QH14 ngày 22/12/2016 của Ủy ban thường vụ Quốc hội). Đoàn giám sát gồm 20 thành viên do Ủy viên Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh làm Trưởng đoàn. Bên cạnh nhiều thành viên của Ủy ban Kinh tế, thành phần đoàn giám sát còn có một Phó chủ nhiệm Uỷ ban Tài chính - Ngân sách, đại diện đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi đoàn đến giám sát. Được mời tham gia hoạt động của đoàn giám sát còn có đại diện của Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Kinh tế Trung ương, Kiểm toán nhà nước, Thanh tra Chính phủ, Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam, Hội Khoa học kỹ thuật cầu đường Việt Nam, Viện Kinh tế Việt Nam...
Đoàn sẽ giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về triển khai đầu tư, xây dựng và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng BOT trên phạm vi cả nước trong giai đoạn từ năm 2011 - 2016, sau khi Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI thông qua Chiến lược Phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 - 2020 và Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 16/1/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ.
Các Bộ, ngành: Giao thông Vận tải; Kế hoạch và Đầu tư; Tài chính; Xây dựng; Tài nguyên và Môi trường và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương nơi có công trình giao thông theo hình thức hợp đồng BOT là đối tượng giám sát.
Đoàn giám sát sẽ tập trung vào một số nội dung: Tình hình ban hành, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện chính sách, pháp luật về đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng BOT, hạn chế, vướng mắc và nguyên nhân. Tình hình thực hiện các công trình giao thông theo hình thức hợp đồng BOT, tập trung chủ yếu và trình tự triển khai theo các bước: chiến lược, quy hoạch; phê duyệt chủ trương đầu tư; lập tiền khả thi và khả thi; đấu thầu; đầu tư xây dựng; khai thác, vận hành. Trong giám sát sẽ chú ý tính công khai, minh bạch, hợp lý khi phê duyệt chủ trương đầu tư, lập khảo sát thực tế, lập dự toán, giám sát chất lượng thiết kế - thi công, cân bằng lợi ích các bên trong xác định mức phí, chống thất thoát thu phí. Qua giám sát, xác định trách nhiệm của Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương và cá nhân liên quan; đề xuất, kiến nghị về hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật và những giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách pháp luật về khuyến khích đầu tư và khai thác các công trình giao thông theo hình thức BOT...
Dự kiến từ tháng 3/2017, đoàn giám sát sẽ tổng hợp báo cáo của các cơ quan chịu sự giám sát, làm việc với Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương, đơn vị; tổ chức các cuộc họp, hội thảo, tọa đàm, hội nghị tham vấn, phiên giải trình lấy ý kiến của các cơ quan, tổ chức liên quan đóng góp dự thảo Báo cáo.
Tháng 9 - 10/2017, đoàn giám sát giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết Giám sát chuyên đề; xây dựng và hoàn thiện báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về kết quả giám sát chuyên đề gửi đến đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.
Về việc tiến hành giám sát, ngoài việc tổ chức giám sát tại một số tỉnh, thành phố, Đoàn giám sát sẽ có các buổi làm việc với Kiểm toán nhà nước, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Ngân hàng Nhà nước; tiến hành phiên họp toàn thể lần thứ 2; tổ chức Hội thảo chuyên đề 1, Hội thảo chuyên đề 2 và họp phiên toàn thể lần thứ 3./.
Phương Vân