(sav.gov.vn) - Thuốc lá điện tử đang lan rộng trong giới trẻ nhờ giá rẻ và dễ mua, nhưng tiềm ẩn rủi ro nghiêm trọng cho sức khỏe và gây ô nhiễm môi trường.
Nguy cơ ung thư do thuốc lá điện tử cao gấp 15 lần thuốc lá điếu
Theo các nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong có thể phòng tránh, với hàng triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Các hợp chất độc hại trong thuốc lá, bao gồm nicotine, hắc ín và các chất gây ung thư, đã được chứng minh là tác nhân trực tiếp dẫn đến ung thư, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và nhiều hệ lụy sức khỏe khác.
Đặc biệt, các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - dù được quảng bá là “an toàn hơn” - thực chất vẫn chứa nhiều hóa chất độc hại, có khả năng gây nghiện mạnh, tác động tiêu cực đến hệ thần kinh và sự phát triển của não bộ ở người trẻ. Đây là những nguy cơ tiềm ẩn, đã và đang được các công trình nghiên cứu y học cảnh báo mạnh mẽ, thậm chí một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nguy cơ bị ung thư do thuốc lá điện tử gây ra cao gấp 15 lần thuốc lá điếu.
Theo ông Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam thuốc lá điện tử chứa nicotine, một chất gây nghiện mạnh, có thể khiến người dùng khó cai và phải tiếp tục sử dụng để tránh các triệu chứng cai nghiện khó chịu.
Nicotine ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển não bộ của trẻ em, gây suy giảm trí nhớ, tăng nguy cơ sinh non và thai chết lưu ở phụ nữ mang thai. Bên cạnh đó, nicotine còn làm giảm lưu lượng máu, dẫn đến các bệnh tim mạch như đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ, suy giảm miễn dịch và sức đề kháng.
Thuốc lá điện tử cũng gây nguy cơ ngộ độc cấp tính do thiếu quy định về nồng độ nicotine trong các ống dung dịch, dẫn đến việc người dùng dễ dàng tăng liều lượng gây hại.
Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng việc hút thuốc lá điện tử làm tăng nguy cơ mắc các bệnh phổi như tắc nghẽn phổi mãn tính, ung thư phổi, hen suyễn, đột quỵ và các bệnh tim mạch khác. Một số sản phẩm còn chứa các chất độc hại như chì, formaldehyde hay Tetrahydrocannabinol (THC), có thể gây ung thư, dị tật bẩm sinh hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Ngoài các tác hại về hô hấp, thuốc lá điện tử còn gây các triệu chứng tiêu hóa như đau thượng vị, buồn nôn, nôn, tiêu chảy và xuất huyết tiêu hóa.
Nguy hại từ thuốc lá điện tử với giới trẻ
Thuốc lá điện tử đã ngấm ngầm “tấn công” giới trẻ, trong đó có sinh viên, ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ tinh thần, thể chất người sử dụng; ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt, học tập, đến tương lai của các em. Tuy nhiên, nhiều người vẫn mơ hồ về tác hại của thuốc lá, nhất là các loại thuốc lá mới. Không ít thanh niên, sinh viên bị khuất phục trước sự hấp dẫn giả tạo của thuốc lá, dẫn đến lệ thuộc vào thuốc lá. Đây được xem là khách hàng rất tiềm tàng bởi một khi thử hút lần đầu, một tỷ lệ lớn giới trẻ sẽ hút thuốc lâu dài. Độ tuổi thích "thử" thường từ 13 đến 24 tuổi. Do vậy các bạn trẻ cần biết nói “không” với thuốc lá, vì sức khoẻ bản thân, người thân và cộng đồng.
Trên thế giới, nhiều báo cáo cũng ghi nhận các ca ngừng tim đột ngột ở người trẻ có thói quen hút thuốc lá điện tử. Khi đốt nóng, thuốc lá điện tử tạo ra hỗn hợp khí chứa nicotine, aldehyde, acrolein, hợp chất hữu cơ bay hơi và kim loại nặng – những chất có thể làm rối loạn nhịp thất nguy hiểm.
WHO đã ước tính, tại Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong/năm vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá, đến năm 2030, sẽ tăng lên tới 70.000 người/năm nếu các biện pháp can thiệp hiệu quả. Riêng tại Bệnh viện K, tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá lên tới 96,8%.
Nhiều quốc gia đã cấm thuốc lá điện tử
Trước thực trạng này, nhiều quốc gia đã có hành động mạnh tay. WHO kêu gọi các chính phủ quản lý hoặc cấm thuốc lá điện tử. Ông Rudiger Krech, Giám đốc phụ trách nâng cao sức khỏe của WHO, nhấn mạnh: “Có tới 16.000 hương vị như kẹo cao su, kem vani, bánh quy, tất cả đều hướng đến trẻ em. Chúng tôi kêu gọi cấm toàn bộ các hương vị này”.
Tại Anh, lệnh cấm bán và phân phối thuốc lá điện tử dùng một lần có hiệu lực từ ngày 1/6/2025, sau khi Bỉ và Pháp trở thành hai nước đầu tiên trong Liên minh châu Âu áp dụng biện pháp tương tự. Bộ trưởng Y tế Bỉ Frank Vandenbroucke cho rằng: “Thuốc lá điện tử dùng một lần đơn giản là không nên được sản xuất”.
Hiện đã có hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ cấm hoàn toàn các loại thuốc lá điện tử có hương liệu. Tại Singapore, hành vi sở hữu, sử dụng hoặc buôn bán thuốc lá điện tử có thể bị phạt tới 10.000 đôla Singapore (hơn 7.700 USD) hoặc 6 tháng tù. WHO cũng khuyến nghị cấm quảng cáo thuốc lá điện tử trên mọi phương tiện.
Để kiểm soát hiệu quả, các chuyên gia cho rằng cần giáo dục sớm cho thanh thiếu niên về tác hại của thuốc lá điện tử, không chỉ bằng lệnh cấm cứng nhắc mà bằng sự đồng hành, giúp các em hiểu rằng đây không phải là “trào lưu thời thượng” mà là “cái bẫy ngọt ngào” dẫn đến sự lệ thuộc nguy hiểm./.
Hoàng Long