Tổ chức Các Cơ quan Kiểm toán Tối cao châu Á ứng phó với đại dịch COVID-19

Theo Báo cáo của SAI Việt Nam: Thế giới đã và đang phải trải qua thời kỳ khủng hoảng chưa từng có do Đại dịch COVID-19 gây ra. Đây là một tình huống khẩn cấp và chưa có bất kỳ sự chuẩn bị nào để sẵn sàng ứng phó. Giống như hầu hết các tổ chức công trong hệ thống chính trị của mỗi quốc gia, các SAI phải đối mặt với hàng loạt các thách thức về mặt khoảng cách, di chuyển, sự bất ổn, chính sách làm việc tại nhà và thậm chí đóng cửa văn phòng làm việc. Hơn lúc nào hết, vai trò của các SAI trong việc hỗ trợ chính quyền, doanh nghiệp và người dân để đối phó với khủng hoảng COVID-19 càng được đề cao.

Báo cáo gần đây trên Website Đại hội Đại hội Tổ chức quốc tế các Cơ quan Kiểm toán Tối cao (INCOSAI) lần thứ 23 cho biết, các SAI trên thế giới đã và đang tiến hành kiểm toán các khoản chi tiêu công được sử dụng để thực thi các giải pháp chống virus SARS-CoV-2; những gói mua sắm lương thực và đồ dùng thiết yếu phục vụ hỗ trợ công tác xã hội; đánh giá các cơ chế chính sách khuyến khích tài chính hiện hành.
 
Việc đánh giá mang tính chất định tính về tính hiệu quả và hiệu lực của chính sách công trong các quyết sách của chính phủ đòi hỏi phải có thời gian, song nhiều SAI bước đầu đã đạt được những kết quả tích cực. Ví dụ SAI Colombia khi phân tích việc phân bổ tín dụng hỗ trợ ngành nông nghiệp và sản xuất lương thực nhận thấy 90% quỹ tín dụng được phân bổ cho các doanh nghiệp thực phẩm lớn, trong khi khối doanh nghiệp nhỏ mới là động lực tạo việc làm đáng kể trong thời kỳ đại dịch.

SAI Panama triển khai chương trình hỗ trợ cho Bộ Phát triển nông nghiệp nhằm đảm bảo tính minh bạch trong việc thu mua và phân phối sản phẩm thông qua các chương trình hỗ trợ xã hội. SAI Mỹ thực hiện đánh giá “Những bữa ăn học đường trong đại dịch COVID-19” nhằm cung cấp thức ăn cho học sinh tiểu học và trung học dưới 18 tuổi thuộc đối tượng gia đình có thu nhập thấp trong kỳ nghỉ hè. Giữa đại dịch COVID-19, việc tính toán chính xác số lượng sinh viên tiếp nhận bữa ăn trong khuôn khổ chương trình là rất cần thiết.
 
Thời gian qua, bên cạnh việc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) đã phối hợp với INTOSAI tiến hành khảo sát nhu cầu của các SAI để làm cơ sở xây dựng các chương trình, dự án hỗ trợ phù hợp trong thời gian tới, đồng thời điều chỉnh kế hoạch đào tạo và tăng cường năng lực sang hướng tổ chức theo hình thức trực tuyến hoặc kết hợp trực tuyến và trực tiếp đối với những chương trình dài hạn.

Đặc biệt, gần đây, ASOSAI đã phối hợp chặt chẽ với Cơ quan Sáng kiến Phát triển INTOSAI (IDI) và Ủy ban chia sẻ kiến thức INTOSAI triển khai một chương trình kiểm toán hợp tác toàn diện từ 2020-2023 theo hướng tiếp cận mục tiêu phát triển bền vững 3D về chủ đề “Hệ thống y tế quốc gia vững mạnh và nhanh chóng phục hồi” với việc mời và tài trợ chi phí cho đại biểu của 26 quốc gia thuộc Châu Á-Thái Bình Dương tham gia....
 
Trước diễn biến phức tạp của dịch COVID-19, tùy vào bối cảnh và điều kiện thực tế ở mỗi quốc gia, các SAI chủ động đề xuất và tìm ra những giải pháp phù hợp để kịp thời ứng phó với đại dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp như hiện nay.

SAI Việt Nam cũng đã có những quyết định kịp thời để đảm bảo bộ máy làm việc vẫn tiếp tục được vận hành để hoàn thành kế hoạch năm đã đề ra, trong đó có việc điều chỉnh kế hoạch kiểm toán năm, tăng cường thời gian làm việc tại nhà và văn phòng, giảm thời gian kiểm toán thực địa, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác quản trị hành chính và kiểm toán.

Đặc biệt, SAI Việt Nam đã tham mưu cho Quốc hội và Chính phủ xây dựng Kế hoạch kiểm toán năm phù hợp với tình hình thực tế và chủ trương của Nhà nước để hỗ trợ các Bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp vượt qua thời kỳ khủng hoảng.

Cụ thể, SAI Việt Nam đã tập trung vào việc đánh giá việc điều hành ngân sách Nhà nước năm 2020 do ảnh hưởng của COVID-19 (giảm thu ngân sách, giải pháp hỗ trợ, miễn, giảm, giãn thuế và phí …cho các đối tượng kiểm toán…); các biện pháp hỗ trợ người dân, doanh nghiệp gặp khó khăn như thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, gia hạn thời hạn nộp thuế đất và tiền thuê đất, miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp nhỏ; lựa chọn chủ đề kiểm toán thuộc các lĩnh vực được dư luận đặc biệt quan tâm trong giai đoạn này là quản lý giá điện, xăng dầu, lương thực … là những lĩnh vực ảnh hưởng trực tiếp và mạnh mẽ đến hoạt động của doanh nghiệp và cuộc sống người dân. SAI Việt Nam cũng tăng cường kiểm toán các gói hỗ trợ an sinh xã hội cho người dân và doanh nghiệp bị ảnh hưởng COVID-19, việc đấu thầu, mua sắm trang thiết bị y tế phòng chống dịch COVID-19.

Xác định Cuộc họp BĐH ASOSAI lần thứ 55 là thời điểm phù hợp và cơ hội để các SAI thành viên thảo luận và chia sẻ những sáng kiến, cách thức và phương pháp mới làm sao tăng cường được trách nhiệm và hiệu quả hoạt động của SAI trong những tình huống khẩn cấp hoặc trong việc ứng phó với những vấn đề mới nổi.

Thảo luận tại Cuộc họp lần thứ 55, các thành viên BĐH đã thảo luận và chia sẻ những sáng kiến, cách thức và phương pháp phù hợp nhằm ứng phó kịp thời với những khủng hoảng mới nổi, nhất là ứng phó với đại dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp và sẽ còn tiếp tục kéo dài trong thời gian tới. Điều này khẳng định trách nhiệm, năng lực và vai trò ngày càng cao của ASOSAI nói chung và các SAI thành viên nói riêng trong việc giải quyết những vấn đề của khu vực.

Theo đại diện SAI Hàn Quốc, thế giới đang phải chứng kiến và đối mặt với những cuộc khủng hoảng như bệnh dịch, khủng bố, khủng hoảng về môi trường. Nếu những khủng hoảng này không được giải quyết một cách ổn thỏa sẽ ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu và đe dọa tính mạng con người. Trong bối cảnh đó, ASOSAI cần tập trung chia sẻ về vai trò, đóng góp của các SAI trong việc giúp Chính phủ phòng ngừa và phản ứng trước các khủng hoảng.

SAI Hàn Quốc đề xuất thành lập Nhóm công tác ASOSAI về quản lý khủng hoảng mới nổi để khẳng định vai trò của các SAI trong ứng phó với các khủng hoảng. “Chúng tôi tin rằng một nhóm công tác như vậy sẽ là một kênh đột phá để các SAI thành viên chia sẻ. Chúng tôi hy vọng có thể thông qua vấn đề này tại Phiên họp tiếp theo và chúng tôi sẽ báo cáo một bản Kế hoạch cụ thể về Nhóm công tác này”- đại diện SAI Hàn Quốc cho biết. SAI Hàn Quốc cũng chia sẻ thêm Cơ quan này đã đưa ra một loạt các biện pháp về kiểm toán trước các thảm họa thiên nhiên cũng như có những đề xuất thực hiện kiểm toán về y tế và phản ứng trước các bệnh truyền nhiễm như kiểm toán về viêm đường hô hấp ở Trung đông và COVID-19.

Đồng tình với ý kiến của các SAI khi cho rằng việc bùng phát đại dịch COVID-19 đã ảnh hưởng không nhỏ tới kinh tế-xã hội của thế giới, dẫn đến thay đổi về cách sống và làm việc. SAI Trung Quốc cho rằng các SAI cũng từ đó phải thay đổi cách làm việc để đáp ứng yêu cầu, từ sự thay đổi trong lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện kiểm toán và phạm vi thực hiện kiểm toán. Chia sẻ với đề xuất của SAI Hàn Quốc, Tổng Kiểm toán nhà nước Trung Quốc cũng đưa ra sáng kiến để tiến hành kiểm toán trong bối cảnh đại dịch. Theo đó, đề xuất mở một chuyên mục trên Webste của ASOSAI về phản ứng của các SAI trong bối cảnh đại dịch Covid- 19; đồng thời đề xuất tổ chức các hội thảo trực tuyến giữa các SAI trong đó có vấn đề kiểm toán trong bối cảnh COVID-19, cách thức kiểm toán từ xa, giải quyết các vấn đề liên quan đến Kế hoạch chiến lược ASOSAI.

Những sáng kiến, kinh nghiệm được các SAI chia sẻ đã nhận được sự ủng hộ của các SAI thành viên trong BĐH. Các ý kiến cũng đề nghị những sáng kiến ứng phó với COVID-19 cần phải tránh được sự trùng lặp so với các tổ chức khác và cần có các biện pháp để các sáng kiến bổ trợ và phục vụ được lẫn nhau.

Ghi nhận sáng kiến của các SAI thành viên, Chủ tịch ASOSAI Hồ Đức Phớc cho biết, sáng kiến của SAI Hàn Quốc về thành lập Nhóm quản lý khủng hoảng mới nổi sẽ được thảo luận tại Cuộc họp BĐH lần thứ 56 tại Thái Lan. SAI Việt Nam cũng cho rằng: Tổ chức ASOSAI hoàn toàn có thể tổ chức Hội thảo chuyên đề tập trung chia sẻ những bài học kinh nghiệm, thông lệ tốt và giải pháp hiệu quả mà các SAI trên thế giới đang thực hiện thành công để nhìn nhận rõ hơn vai trò của SAI trong ứng phó với đại dịch COVID-19 nói riêng cũng như các vấn đề khẩn cấp của quốc gia và khu vực./.
 
Lê Quân