Quốc hội thông qua Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi)

Luật gồm 5 chương, 45 điều, quy định về hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND; quyền và trách nhiệm của chủ thể giám sát, cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát và các chủ thể liên quan; đồng thời quy định việc bảo đảm hoạt động giám sát. Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2026.

Gắn kết giám sát với hoàn thiện chính sách, pháp luật

Luật khẳng định giám sát của Quốc hội, HĐND là một phương thức kiểm soát quyền lực nhà nước, thông qua theo dõi, xem xét, đánh giá việc tuân thủ Hiến pháp, pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát; qua đó xử lý theo thẩm quyền hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương và nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

Luật cũng quy định 6 nguyên tắc hoạt động giám sát, trong đó nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng; tuân thủ Hiến pháp và pháp luật; khách quan, công khai, minh bạch, hiệu quả; giám sát toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm; gắn kết giám sát với hoàn thiện chính sách, pháp luật và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, địa phương; đồng thời không làm cản trở hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát.
 
Làm rõ thẩm quyền giám sát ở địa phương, bảo đảm khả thi khi tổ chức thực hiện

Trước khi biểu quyết, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo.

Đáng chú ý, liên quan thẩm quyền giám sát của Đoàn ĐBQH và các chủ thể giám sát ở địa phương, dự thảo Luật quy định khái quát về “các cơ quan khác ở địa phương” nhằm bảo đảm tính bao quát, thống nhất với pháp luật về tổ chức chính quyền địa phương; đồng thời giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chi tiết nội dung này để bảo đảm ổn định trong bối cảnh một số cơ quan đang sắp xếp, kiện toàn.

Đối với Tổ đại biểu HĐND, Luật quy định Tổ đại biểu HĐND chỉ thực hiện giám sát khi được HĐND hoặc Thường trực HĐND giao, báo cáo kết quả để xem xét, quyết định; qua đó khẳng định đây không phải thẩm quyền giám sát độc lập.

Nghị quyết giám sát bắt buộc thực hiện, có cơ chế xem xét lại kết luận, kiến nghị

Luật nêu rõ nghị quyết giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, HĐND có giá trị pháp lý bắt buộc thực hiện; đồng thời yêu cầu kết luận, kiến nghị giám sát của các chủ thể giám sát phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát và các chủ thể liên quan thực hiện nghiêm chỉnh.

Trường hợp không đồng ý với kết luận, kiến nghị giám sát, cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát có quyền đề nghị chủ thể giám sát xem xét lại; trong 15 ngày kể từ khi nhận được đề nghị, chủ thể giám sát có trách nhiệm xem xét, trả lời; trường hợp bất khả kháng hoặc nội dung phức tạp thì thời hạn có thể kéo dài nhưng không quá 30 ngày.

Việc Quốc hội thông qua Luật (sửa đổi) tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về giám sát, qua đó góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị công, tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động của bộ máy nhà nước, đáp ứng yêu cầu thực tiễn trong giai đoạn mới.

Hà Linh