Hướng dẫn cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và thi hành pháp luật
(sav.gov.vn) – Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 289/2025/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 197/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Đây là văn bản cụ thể hóa quan điểm của Đảng và Nhà nước về đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng pháp luật, góp phần hoàn thiện thể chế phát triển quốc gia trong giai đoạn mới.
Cụ thể hóa các cơ chế, chính sách đặc biệt trong xây dựng pháp luật
Nghị định 289/2025/NĐ-CP quy định cụ thể danh mục nhiệm vụ, hoạt động và định mức khoán chi cho từng loại nhiệm vụ, hoạt động trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, điều ước quốc tế, cũng như trong nghiên cứu chiến lược, chính sách, tổ chức thi hành pháp luật. Cơ chế khoán chi được ban hành nhằm đổi mới phương thức quản lý, nâng cao tính chủ động, linh hoạt và hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước trong quá trình xây dựng pháp luật.
Đặc biệt, Nghị định xác định định mức khoán chi cho các hoạt động nghiên cứu chiến lược, chính sách, tổ chức thi hành pháp luật hỗ trợ trực tiếp cho quá trình xây dựng pháp luật; đồng thời quy định định mức cho một số loại văn bản quy phạm pháp luật chưa được đề cập tại Phụ lục II kèm theo Nghị quyết số 197/2025/QH15. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để các cơ quan, tổ chức thực hiện hiệu quả nhiệm vụ được giao, bảo đảm tiến độ và chất lượng các dự án, đề án pháp luật.
Thành lập Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật
Một nội dung nổi bật trong Nghị định là việc thành lập Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật – một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, trực thuộc Bộ Tư pháp, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ có chức năng hỗ trợ trực tiếp cho hoạt động nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để huy động các nguồn lực xã hội tham gia vào công tác xây dựng pháp luật.
Quỹ có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản riêng và báo cáo tài chính độc lập. Kinh phí hoạt động hằng năm của Quỹ được bảo đảm từ ngân sách nhà nước và các nguồn tài chính hợp pháp khác, trong đó mức cấp từ ngân sách không vượt quá 300 tỷ đồng/năm. Bộ Tư pháp là cơ quan chủ trì lập dự toán kinh phí cấp cho Quỹ, tổng hợp vào dự toán ngân sách hàng năm của Bộ để gửi Bộ Tài chính trình cấp có thẩm quyền xem xét theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Ngoài nguồn ngân sách, Quỹ có thể tiếp nhận các nguồn hỗ trợ hợp pháp từ tổ chức, cá nhân trong nước, bao gồm hỗ trợ có mục tiêu hoặc không có mục tiêu chuyên đề; nguồn lãi từ tài khoản tiền gửi tại ngân hàng thương mại (nếu có) và các nguồn tài chính hợp pháp khác. Nguồn tài chính này giúp Quỹ hoạt động linh hoạt, chủ động hỗ trợ những sáng kiến pháp lý và chính sách cần thiết cho cải cách thể chế.
Hội đồng quản lý Quỹ do Bộ trưởng Bộ Tư pháp thành lập, hoạt động kiêm nhiệm với nhiệm kỳ 5 năm, bao gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các thành viên khác. Cơ quan quản lý Quỹ là đơn vị thường trực của Hội đồng, có trách nhiệm điều hành hoạt động, xét duyệt nhiệm vụ, dự án, đề án được hỗ trợ hoặc tài trợ theo đúng quy định của pháp luật, Điều lệ Quỹ và quy chế hoạt động.
Thu hút, trọng dụng nhân tài trong lĩnh vực pháp luật quốc tế
Cùng với cơ chế tài chính, Nghị định 289/2025/NĐ-CP cũng quy định rõ các chính sách thu hút, sử dụng tổ chức, cá nhân có trình độ chuyên môn cao tham gia thực hiện các nhiệm vụ trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Nội dung này bao gồm việc mời gọi chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức tư vấn trong và ngoài nước; đặc biệt là đội ngũ chuyên gia pháp luật quốc tế, các chuyên gia trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp quốc tế.
Cơ chế thu hút, xét tuyển người có trình độ cao trong lĩnh vực này được thực hiện phù hợp với chính sách trọng dụng nhân tài đang áp dụng trong các cơ quan, tổ chức của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội. Điều này thể hiện định hướng mở rộng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp của Nhà nước.
Bên cạnh đó, Nghị định cũng quy định chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực pháp lý chất lượng cao – đặc biệt là những người có năng lực về pháp luật quốc tế, đàm phán và xử lý tranh chấp quốc tế. Trong thời gian được cử đi học tập, bồi dưỡng, các cá nhân được bảo đảm giữ nguyên chế độ, chính sách, đồng thời được hưởng các quyền lợi về công tác phí, sinh hoạt phí theo quy định. Trường hợp học tập ở địa phương hoặc quốc gia khác nơi công tác, người học được hưởng chế độ như đi công tác trong nước hoặc nước ngoài, trừ trường hợp đã được hỗ trợ từ nguồn kinh phí hợp pháp khác.
Bước tiến quan trọng trong cải cách và hoàn thiện thể chế
Việc ban hành Nghị định 289/2025/NĐ-CP được đánh giá là bước đi cụ thể và kịp thời nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, Quốc hội và Chính phủ về đổi mới toàn diện công tác xây dựng pháp luật. Cơ chế, chính sách đặc biệt được quy định trong Nghị định giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước bằng pháp luật, đồng thời thúc đẩy việc ứng dụng khoa học, công nghệ và các mô hình quản lý hiện đại trong quy trình xây dựng, ban hành và thi hành văn bản quy phạm pháp luật.
Nghị định cũng mở rộng khả năng huy động trí tuệ của đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức xã hội – nghề nghiệp và cộng đồng doanh nghiệp vào quá trình hoạch định chính sách. Đây là yếu tố then chốt để bảo đảm chất lượng, tính thực tiễn và tính khả thi của các quy định pháp luật, phù hợp với yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Với việc ban hành Nghị định 289/2025/NĐ-CP, Chính phủ khẳng định quyết tâm tạo đột phá về thể chế, tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thi hành pháp luật, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Hà Linh
Nghị định 289/2025/NĐ-CP quy định cụ thể danh mục nhiệm vụ, hoạt động và định mức khoán chi cho từng loại nhiệm vụ, hoạt động trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, điều ước quốc tế, cũng như trong nghiên cứu chiến lược, chính sách, tổ chức thi hành pháp luật. Cơ chế khoán chi được ban hành nhằm đổi mới phương thức quản lý, nâng cao tính chủ động, linh hoạt và hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước trong quá trình xây dựng pháp luật.
Đặc biệt, Nghị định xác định định mức khoán chi cho các hoạt động nghiên cứu chiến lược, chính sách, tổ chức thi hành pháp luật hỗ trợ trực tiếp cho quá trình xây dựng pháp luật; đồng thời quy định định mức cho một số loại văn bản quy phạm pháp luật chưa được đề cập tại Phụ lục II kèm theo Nghị quyết số 197/2025/QH15. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để các cơ quan, tổ chức thực hiện hiệu quả nhiệm vụ được giao, bảo đảm tiến độ và chất lượng các dự án, đề án pháp luật.
Thành lập Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật
Một nội dung nổi bật trong Nghị định là việc thành lập Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật – một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, trực thuộc Bộ Tư pháp, hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Quỹ có chức năng hỗ trợ trực tiếp cho hoạt động nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để huy động các nguồn lực xã hội tham gia vào công tác xây dựng pháp luật.
Quỹ có tư cách pháp nhân, con dấu, tài khoản riêng và báo cáo tài chính độc lập. Kinh phí hoạt động hằng năm của Quỹ được bảo đảm từ ngân sách nhà nước và các nguồn tài chính hợp pháp khác, trong đó mức cấp từ ngân sách không vượt quá 300 tỷ đồng/năm. Bộ Tư pháp là cơ quan chủ trì lập dự toán kinh phí cấp cho Quỹ, tổng hợp vào dự toán ngân sách hàng năm của Bộ để gửi Bộ Tài chính trình cấp có thẩm quyền xem xét theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.
Ngoài nguồn ngân sách, Quỹ có thể tiếp nhận các nguồn hỗ trợ hợp pháp từ tổ chức, cá nhân trong nước, bao gồm hỗ trợ có mục tiêu hoặc không có mục tiêu chuyên đề; nguồn lãi từ tài khoản tiền gửi tại ngân hàng thương mại (nếu có) và các nguồn tài chính hợp pháp khác. Nguồn tài chính này giúp Quỹ hoạt động linh hoạt, chủ động hỗ trợ những sáng kiến pháp lý và chính sách cần thiết cho cải cách thể chế.
Hội đồng quản lý Quỹ do Bộ trưởng Bộ Tư pháp thành lập, hoạt động kiêm nhiệm với nhiệm kỳ 5 năm, bao gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch và các thành viên khác. Cơ quan quản lý Quỹ là đơn vị thường trực của Hội đồng, có trách nhiệm điều hành hoạt động, xét duyệt nhiệm vụ, dự án, đề án được hỗ trợ hoặc tài trợ theo đúng quy định của pháp luật, Điều lệ Quỹ và quy chế hoạt động.
Thu hút, trọng dụng nhân tài trong lĩnh vực pháp luật quốc tế
Cùng với cơ chế tài chính, Nghị định 289/2025/NĐ-CP cũng quy định rõ các chính sách thu hút, sử dụng tổ chức, cá nhân có trình độ chuyên môn cao tham gia thực hiện các nhiệm vụ trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Nội dung này bao gồm việc mời gọi chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức tư vấn trong và ngoài nước; đặc biệt là đội ngũ chuyên gia pháp luật quốc tế, các chuyên gia trong lĩnh vực giải quyết tranh chấp quốc tế.
Cơ chế thu hút, xét tuyển người có trình độ cao trong lĩnh vực này được thực hiện phù hợp với chính sách trọng dụng nhân tài đang áp dụng trong các cơ quan, tổ chức của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội. Điều này thể hiện định hướng mở rộng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ hoạt động lập pháp, hành pháp và tư pháp của Nhà nước.
Bên cạnh đó, Nghị định cũng quy định chính sách đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực pháp lý chất lượng cao – đặc biệt là những người có năng lực về pháp luật quốc tế, đàm phán và xử lý tranh chấp quốc tế. Trong thời gian được cử đi học tập, bồi dưỡng, các cá nhân được bảo đảm giữ nguyên chế độ, chính sách, đồng thời được hưởng các quyền lợi về công tác phí, sinh hoạt phí theo quy định. Trường hợp học tập ở địa phương hoặc quốc gia khác nơi công tác, người học được hưởng chế độ như đi công tác trong nước hoặc nước ngoài, trừ trường hợp đã được hỗ trợ từ nguồn kinh phí hợp pháp khác.
Bước tiến quan trọng trong cải cách và hoàn thiện thể chế
Việc ban hành Nghị định 289/2025/NĐ-CP được đánh giá là bước đi cụ thể và kịp thời nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, Quốc hội và Chính phủ về đổi mới toàn diện công tác xây dựng pháp luật. Cơ chế, chính sách đặc biệt được quy định trong Nghị định giúp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước bằng pháp luật, đồng thời thúc đẩy việc ứng dụng khoa học, công nghệ và các mô hình quản lý hiện đại trong quy trình xây dựng, ban hành và thi hành văn bản quy phạm pháp luật.
Nghị định cũng mở rộng khả năng huy động trí tuệ của đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, tổ chức xã hội – nghề nghiệp và cộng đồng doanh nghiệp vào quá trình hoạch định chính sách. Đây là yếu tố then chốt để bảo đảm chất lượng, tính thực tiễn và tính khả thi của các quy định pháp luật, phù hợp với yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước.
Với việc ban hành Nghị định 289/2025/NĐ-CP, Chính phủ khẳng định quyết tâm tạo đột phá về thể chế, tiếp tục hoàn thiện khung khổ pháp lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thi hành pháp luật, góp phần xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới.
Hà Linh
