Văn phòng Tổng thanh tra (OIG) của Quỹ Toàn cầu phòng chống AIDS, lao và sốt rét có trụ sở tại Thụy Sĩ vừa công bố một Báo cáo kiểm toán đối với công tác hỗ trợ và hiệu quả sử dụng ngân quỹ cho một số dự án y tế nằm trong Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Nam Sudan từ năm 2005 đến 2014. Báo cáo chỉ ra nhiều yếu kém, sai phạm nghiêm trọng trong công tác quản lý, sử dụng quỹ.
Trong cuộc kiểm toán này, sau khi tiến hành đánh giá một số tiêu chí như: hiệu quả hoạt động, dịch vụ y tế, công tác giám sát, quản lý các chương trình trợ cấp... các kiểm toán viên đã đưa ra kết quả đánh giá chung là không có bất kỳ một tiêu chí nào được đảm bảo. Đặc biệt, OIG phát hiện nhiều giao dịch phát sinh bất hợp lý trị giá tới 936.000 USD.
Trọng tâm của Báo cáo nhấn mạnh: Tiền tài trợ đã được đầu tư xây dựng một số công trình, tuy nhiên đến nay các công trình này vẫn chưa hoàn thành. 26/46 tòa nhà được xây dựng nhờ khoản trợ cấp hơn 40 triệu USD của UNDP đang gặp phải nhiều trục trặc và vẫn chưa được đưa vào sử dụng. Một số tòa nhà được xây dựng trong các khu vực bất ổn, xa xôi, nhiều công trình bị lỗi thiết kế nghiêm trọng hoặc thiếu các tiện ích cơ bản.
Báo cáo cho biết thêm, nhiều thiết bị chăm sóc sức khỏe nhận được từ các chương trình tài trợ đã không được sử dụng đúng mục đích. Đặc biệt, các kiểm toán viên phát hiện nhiều thiết bị đã mất, điển hình là 15 máy vi tính được cấp nhờ khoản hỗ trợ công tác nghiên cứu căn bệnh HIV đã bị các nhân viên của Bộ Y tế chiếm dụng và hiện vẫn chưa được thu hồi, 134.000 giường ngủ cũng đã “không cánh mà bay”. Các kiểm toán viên chỉ ra rằng, các cơ sở y tế của Chính phủ Nam Sudan làm việc chưa hiệu quả, phối hợp chưa hài hòa với các đối tác và nhà tài trợ trong công tác phân phối các dụng cụ xét nghiệm bệnh sốt rét. Nguyên nhân một phần là do tình trạng bất ổn dân sự và sự quản lý yếu kém, sự bất đồng trong công tác phân phối các thiết bị y tế.
Các khoản tài trợ cho công tác điều trị lao, HIV/AIDS cũng không được sử dụng đúng mục đích, chỉ 6/22 cơ sở điều trị được hỗ trợ thuốc và các thiết bị phục hồi chức năng, thậm chí tại thời điểm kiểm toán, 6 cơ sở trên cũng không hoạt động hiệu quả. Các chương trình chống lao và HIV không có sự kết hợp dẫn đến thất bại trong công tác điều trị bệnh nhân HIV. Các trang web tuyên truyền về công tác phòng, chống bệnh và 87 phòng khám lao cũng không mang lại hiệu quả đáng kể nào.
OIG còn nhấn mạnh sự yếu kém trong công tác tuyển dụng, đào tạo nguồn nhân lực. Các công chức Nhà nước trong ngành Y vừa được đào tạo với chi phí khá cao nhưng vì nhiều nguyên nhân họ đã bỏ việc ngay sau đó, đặc biệt là lý do tiền lương của họ không được đảm bảo, khiến ngành Y của Nam Sudan ngày càng thiếu nhân lực, nhất là những nhân lực có tay nghề, trình độ.
Nam Sudan là một quốc gia đầy thách thức. Việc cung cấp các dịch vụ trong lĩnh vực y tế tại đây vô cùng phức tạp bởi vấn đề an ninh bất ổn, cơ sở hạ tầng lạc hậu, năng lực quản lý yếu kém, đặc biệt nguồn nhân lực rất yếu và thiếu, hệ thống y tế lạc hậu sau nhiều thập kỷ xung đột, số lượng người tị nạn và di tản ngày càng tăng. Hiện ngành Y của quốc gia này vẫn phụ thuộc nhiều vào nguồn tài trợ quốc tế, chỉ có 4 ngân sách của Chính phủ phân bổ cho ngành. Tuy nhiên, các chương trình tài trợ không được giám sát đầy đủ.
OIG cho rằng công tác đánh giá rủi ro và xem xét các biện pháp hiệu quả nhằm giảm thiểu, giải quyết rủi ro là khâu vô cùng quan trọng. Nếu Nam Sudan không quan tâm đặc biệt đến công tác này, những rủi ro lớn có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Nhiều hậu quả tất yếu đã xảy ra như: ngân sách bị thất thoát nghiêm trọng, các số liệu báo cáo mập mờ, không chính xác trong khi các công trình xây dựng và các thiết bị y tế được tài trợ không được sử dụng đúng mục đích làm thất bại các chương trình y tế của quốc gia.
(Theo Radiotamazuj.org và Allafrica)
Theo Báo Kiểm toán số 48/2015