Thi công sân bay Long Thành. Ảnh: ST
Dự án quan trọng, kiểm toán sớm vào cuộc
Sau khi Kế hoạch kiểm toán năm 2023 được ban hành, KTNN khu vực XIII đã chủ trì thực hiện cuộc kiểm toán hoạt động đền bù, giải phóng mặt bằng tại Dự án thu hồi, bồi thường, hỗ trợ tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Theo chia sẻ của lãnh đạo KTNN khu vực XIII, thông qua hoạt động kiểm toán, Đoàn kiểm toán đã có nhiều đánh giá, kiến nghị quan trọng liên quan đến công tác quản lý, điều hành của địa phương trong việc đền bù, giải phóng mặt bằng. Cùng với những kiến nghị xử lý tài chính, KTNN đã cung cấp thông tin giá trị giúp địa phương chấn chỉnh, tăng cường công tác quản lý, nâng cao tính minh bạch, hiệu lực, hiệu quả trong sử dụng ngân sách, tiền, tài sản nhà nước, nhất là khi có các dự án lớn, quan trọng của quốc gia được triển khai tại địa phương.
Còn KTNN chuyên ngành V đã được giao chủ trì thực hiện cuộc kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án thành phần 3 - Các công trình thiết yếu trong Cảng hàng không thuộc Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Long Thành giai đoạn 1. Dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 là Dự án quan trọng quốc gia được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi.
Cảng hàng HKQT Long Thành được xây dựng nhằm mục tiêu đạt cấp 4F theo phân cấp của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế, là cảng HKQT quan trọng của quốc gia, hướng tới trở thành một trong những trung tâm trung chuyển hàng không quốc tế của khu vực. Quy mô đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 với một đường cất hạ cánh; một nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ đồng bộ với công suất 25 triệu hành khách/năm; 1,2 triệu tấn hàng hóa/năm.
Theo KTNN, Dự án thành phần 3 - Các công trình thiết yếu trong Cảng hàng không thuộc Dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 được Thủ tướng Chính phủ giao cho Tổng Công ty Cảng hàng không Việt Nam - CTCP (ACV) làm chủ đầu tư và thực hiện thẩm quyền người quyết định đầu tư.
Qua kiểm toán, KTNN đánh giá, ACV đã tổ chức hoàn thiện, thẩm định, phê duyệt đầu tư Dự án thành phần 3 theo trình tự, thủ tục quy định, phù hợp với quy hoạch ngành, quy hoạch chi tiết được cấp thẩm quyền phê duyệt. Quy mô đầu tư Dự án thành phần 3 được ACV phê duyệt theo quy mô đầu tư Dự án Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 đã được Quốc hội chấp thuận, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Tổng mức đầu tư Dự án cũng đã được tư vấn thẩm tra, chủ đầu tư thẩm định, phê duyệt.
Cũng ghi nhận những mặt tích cực của chủ đầu tư và các đơn vị trong triển khai Dự án này, KTNN nêu rõ, công tác khảo sát, thiết kế được thực hiện theo các tiêu chuẩn chủ đầu tư phê duyệt áp dụng cho Dự án. Dự toán các gói thầu được lập theo chế độ, chính sách của Nhà nước về định mức, đơn giá; khối lượng đưa vào dự toán cơ bản phù hợp với khối lượng thiết kế được duyệt. Hồ sơ thiết kế, dự toán cũng được thẩm định, phê duyệt theo quy định của Nhà nước.
Công tác lựa chọn nhà thầu, đàm phán, ký hợp đồng cũng cơ bản thực hiện theo Luật Đấu thầu và các văn bản có liên quan; công tác quản lý chất lượng công trình, công tác nghiệm thu, thanh toán được chủ đầu tư và các đơn vị liên quan thực hiện theo quy định. Tiến độ thực hiện các gói thầu cơ bản đáp ứng tiến độ hợp đồng đã ký.
Cùng với đó, công tác hạch toán, kế toán; việc áp dụng tỷ giá trong hạch toán chi phí đầu tư, hạch toán chênh lệch tỷ giá và đánh giá lại tỷ giá đồng ngoại tệ khi kết thúc kỳ kế toán; việc xác định nghĩa vụ kê khai và nộp thuế thay nhà thầu nước ngoài, việc hạch toán thuế giá trị gia tăng đầu vào được ACV thực hiện theo quy định của Nhà nước.
Liên quan đến nguồn vốn đảm bảo tính khả thi của Dự án, qua kiểm toán, KTNN đánh giá Dự án đầu tư xây dựng Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 đã được Hội đồng thẩm định nhà nước thẩm định về nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, trong đó bao gồm Dự án thành phần 3. Đơn vị đã huy động, quản lý và sử dụng các nguồn vốn đầu tư phù hợp với cơ cấu nguồn vốn được xác định trong quyết định phê duyệt đầu tư Dự án.
Phối cảnh sân bay Long Thành. Ảnh: ST
Chỉ ra nhiều bất cập, kiến nghị xử lý hàng chục tỷ đồng
Tuy nhiên, KTNN thấy rằng, Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thành phần 3 chưa thuyết minh rõ về việc cần sớm đầu tư đường cất hạ cánh số 2 để đảm bảo năng lực khai thác liên tục của cảng hàng không trong trường hợp đường cất hạ cánh số 1 gặp sự cố, phải đóng cửa. Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu, triển khai thực hiện Dự án, đơn vị tư vấn và Cục Hàng không Việt Nam đã có kiến nghị về việc sớm đầu tư đường cất hạ cánh số 2.
Tổng hợp kết quả kiểm toán về công tác lập, thẩm định, phê duyệt dự án, điều chỉnh dự án, KTNN nêu rõ: Đối với Dự án thành phần 3 - Các công trình thiết yếu trong cảng hàng không thuộc Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1, Báo cáo thẩm định Dự án thành phần 3 của ACV chưa có ý kiến thẩm định về tổng mức đầu tư các hạng mục còn lại thuộc Dự án thành phần 3, tổng mức đầu tư các hạng mục còn lại chưa được ACV rà soát, cập nhật mặt bằng giá và tỷ giá hối đoái theo thời điểm thẩm định, phê duyệt dự án.
Liên quan đến tiến độ Dự án, theo quyết định phê duyệt, Dự án sẽ hoàn thành và đưa vào khai thác năm 2025. Tuy nhiên, KTNN xác định theo tiến độ thực tế thì Dự án dự kiến sẽ nghiệm thu hoàn thành, bàn giao công trình đưa vào sử dụng sau năm 2026, chậm so với tiến độ được phê duyệt. Nguyên nhân chính là do công tác chuẩn bị đầu tư kéo dài; dịch Covid-19 diễn biến phức tạp trong năm 2020 và 2021; công tác bàn giao mặt bằng, việc lựa chọn nhà thầu chậm.
Cũng chỉ ra những bất cập, KTNN nêu: hồ sơ thiết kế, tính toán móng cọc nhà ga hành khách được đơn vị tư vấn lập, chủ đầu tư phê duyệt khi thiết kế kỹ thuật hạng mục Nhà ga hành khách (phần trên) chưa được thẩm định, phê duyệt là chưa tuân thủ đầy đủ theo trình tự quy định. Hồ sơ thiết kế kỹ thuật Gói thầu số 3.4 San nền thiếu một số hồ sơ quy định; dự toán một số gói thầu tính chưa chính xác khối lượng, áp chưa đúng định mức một số công tác xây dựng làm tăng giá trị dự toán.
Đáng chú ý, Chủ đầu tư đã phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu và tổ chức đấu thầu, thi công xây dựng Gói thầu Thi công cọc nhà ga hành khách khi Dự án chưa được phê duyệt; tổ chức lựa chọn nhà thầu cho Gói thầu số 1.3 Thi công rà phá bom mìn, vật nổ chậm so với kế hoạch được duyệt.
KTNN cũng phát hiện, việc phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu và ký hợp đồng tư vấn theo hình thức giá hợp đồng trọn gói đối với Gói thầu Tư vấn khảo sát và lập Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án Cảng HKQT Long Thành giai đoạn 1 chưa phù hợp quy định.
Về nghiệm thu, thanh toán khối lượng hoàn thành, chủ đầu tư chưa tổ chức chuẩn xác lại các nội dung định mức làm cơ sở nghiệm thu, thanh toán công tác san đầm nền đất theo quy định của Hợp đồng; chưa thẩm định, phê duyệt phương pháp xác định khối lượng để chuẩn xác khối lượng đào đất, đá theo thực tế làm cơ sở thanh quyết toán; thanh toán một số chi phí khi chưa có các chúng từ chứng minh theo quy định hợp đồng. Việc quản lý chi phí đầu tư Dự án còn sai sót về khối lượng, chưa tính toán điều chỉnh giá nhiên liệu theo quy định... dẫn đến sai sót trong xác định chi phí đầu tư Dự án.
| Qua kiểm toán, KTNN đã kiến nghị tăng thu ngân sách hơn 33 tỷ đồng, trong đó điều chỉnh giảm thuế GTGT được khấu trừ tương ứng giá trị giảm trừ chi phí đầu tư 2,8 tỷ đồng; yêu cầu thực hiện kê khai, nộp phí bảo vệ môi trường số tiền 30,2 tỷ đồng đối với khối lượng đất khai thác để san lấp cho công trình được nghiệm thu đến thời điểm 30/6/2023. Đồng thời giảm chi cho doanh nghiệp 32 tỷ đồng do sai khối lượng, tính toán điều chỉnh giá nhiên liệu chưa thực hiện theo quy định hợp đồng. |
Hồng Thoan